محاسبه نفس و نقش آن در کتاب محاسبه نفس و نقش آن در تعهد اخلاقی و خودشفقگی

دین مبین اسلام با ارزشهای اصیل خود که مبتنی بر فطرات انسان است، رهنمودهای متناسب با تمامی مراحل و شرایط زندگی انسان دارد. با توجه به شمول احکام اسلامی، در مرحله تشکیل حکومت اسلامی توسط رسول اکرم (ص) و امیر المؤمنین (ع) که سیره عملی شان مبتنی بر اسلام و انعکاس اعتقادات و ارزشهای اسلام در جامعه است، در مرحله فرآیندها نیز یک نظام کاربردی ارایه میدهد که میتواند چراغ راه بشریت در زمینه خودکنترلی، مدیریت انسان و جوامع با شد (آقابابایی، نصر اصفهانی، رحیمی، .)1391قرآن کریم میفرماید: «ما فرزندان آدم را بسیار گرامی داشتیم و آنها را بر مرکب برو بحر سوار کردیم و از هر غذای لذیذ و پاکیزه، آنها را روزی دادیم و بر بسیاری از مخلوقات خود برتری و فضیلت بزرگ بخشیدیم» (سوره اسرا، آیه .)7

-1-1مقدمه .............................................................................................................................................. 2
-1-2بیان مسئله ......................................................................................................................................4
-1-3ضرورت و اهمیت تحقیق ............................................................................................................ 5
-1-4اهداف تحقیق ................................................................................................................................ 6
-1 -1-4هدف کلی ................................................................................................................................ 6
-1-4-2اهداف فرعی ...............................................................................................................................7
-1-5فرضیههای تحقیق .........................................................................................................................7
-1-6تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش........................................................................7
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
بخش اول پیشینه نظری .....................................................................................................................10
-1-2مفهومشناسی محاسبه نفس .................................................................................................... 10
-1-1-2محاسبه نفس از منظر قرآن کریم ..................................................................................... 11
-2-1-2محاسبه نفس در روایات.......................................................................................................12
-2-1-3نقش محاسبه در تربیت اسلامی........................................................................................ 13
-2-1-3-1احساس محاسبه شدن ....................................................................................................14
-2-1-3-2تأثیر دیدن ناظر ................................................................................................................14
-2-1-3-3افزایش خودآگاهی............................................................................................................14
-2-1-3-4اهمیت شناسی زمان....................................................................................................... 16
-2-1-3-5خودارزیابی و بازنگری اعمال ......................................................................................... 15
-2-1-3-6مقایسه اعمال با ملاک های شرعی.............................................................................. 15
-2-1-3-7احساس موفقیت و سپاسگزاری از خداوند ..................................................................15
-2-1-3-8تصمیم بر تغییر (توبه).................................................................................................... 16
-2-2مراحل محاسبه نفس ................................................................................................................ 16
ت
-2-2-1تغییر عادات ناپسند ...............................................................................................................18
-2-2-2وادار کردن نفس به انجام طاعات ...................................................................................... 18
-2-2-3پالایش گذشته خویش از بدی ها ..................................................................................... 18
-2-2-4انجام کارهای نیک................................................................................................................ 19
-2-2-5حفظ از گناهان ..................................................................................................................... 19
-2-2-6زمانی که محاسبه نفس بی نتیجه می ماند .....................................................................19
-2-3مفهوم شناسی خودکنترلی ...................................................................................................... 19
-2-3-1خودکنترلی از نگاه قرآن کریم ............................................................................................20
-2-3-2خودکنترلی از منظر روان شناسی ......................................................................................21
-2-3-3خودکنترلی از منظر جامعه شناسی.................................................................................. 21
-2-3-4خودکنترلی از منظر علم مدیریت ......................................................................................21
-2-3-5خودکنترلی از منظر اندیشمندان داخلی.... ......................................................................25
-2-3-5-1خود هدف گذاری- مشارطه ........................................................................................... 26
-2-3-5-2خود مشاهدهای – مراقبه و محاسبه ........................................................................... 26
-2-3-5-3خودتوبیخی- معاتبه ........................................................................................................ 27
الف- قصه خوانی و قصه گویی ............................................................................................................ 27
ب- حضور ناظران محترم .................................................................................................................... 28
ج- یادگیری قوانین علمی، شرعی و رسوم اجتماعی....... ...............................................................28
د- توجه به سودهای خودکنترلی وزیانهای کنترل نداشتن بر خواستهها و هیجانهای آنی ............................28
هـ- بازسازی شناختی............................................................................................................................28
ز- تنظیم مکان و مهار کنترل ............................................................................................................ 28
ط- انصراف توجه ....................................................................................................................................29
ر- مهارت حل مسئله............................................................................................................................ 29
-2-3-6خودکنترلی از منظر اندیشمندان خارجی........................................................................ 30
-2-3-6-1بی احترامی به مراجعان ................................................................................................. 32
-2-3-6-2بی احترامی به حرفه ........................................................................................................32
-2-3-6-3افزایش اشتباهات ..............................................................................................................32
ث
-2-3-6-4فقدان انرژی .......................................................................................................................32
-2-3-6-5دچار اضطراب و ترس شدن ...........................................................................................33
-2-3-6-6استفاده از شغل به عنوان عامل جلوگیری از غم، درد و نارضایتی .........................33
-2-3-6-7کاهش علاقه ......................................................................................................................33
-2-3-6-8تنهایی و انزوا .....................................................................................................................33
-2-3-6-9یکنواختی ...........................................................................................................................34
-2-3-6-10زندگی بدون تحرک.......................................................................................................34
-2-3-6-11زندگی ناامیدانه ............................................................................................................. 34
-2-3-7معنای لغوی تعهد ..................................................................................................................34
-2-3-8موضوع تعهد ...........................................................................................................................34
-2-3-9مفهوم اخلاق...........................................................................................................................35
-2-4عوامل موثر بر رفتارهای اخلاقی انسان ها .............................................................................35
-2-5لزوم رویکرد تربیتی به تعهد اخلاقی در علوم زیستی .........................................................37
-2-6اخلاق اسلامی و اخلاق اسلامی کار ....................................................................................... 38
-2-7تعهد عاطفی ................................................................................................................................ 39
-2-7-1نگاه مثبت و محبت آمیز به یکدیگر ..................................................................................39
-2-7-2ابراز و بیان مهر و محبت ......................................................................................................39
-2-7-3رعایت انصاف ..........................................................................................................................40
-2-7-4چشم پوشی و مدارا ...............................................................................................................40
-2-7-5عفو و گذشت ......................................................................................................................... 40
-2-7-6خوش بین و حسن ظن نسبت به افراد ............................................................................ 40
-2-7-7حسن خلق ..............................................................................................................................41
بخش دوم پیشینه پژوهش .................................................................................................................41
2-1پژوهشهای انجام شده در داخل .............................................................................................. 41
-2-2پژوهشهای انجام شده در خارج .............................................................................................45
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
-1-3جامعه آماری ................................................................................................................................52
ج
-2-3نمونه آماری و روش نمونه گیری ........................................................................................... 52
-3-3ابزارهای پژوهش ........................................................................................................................ 52
-1-3-3پرسشنامه تعهد اخلاقی....................................................................................................... 52
-2-3-3پرسشنامه خود کنترلی ........................................................................................................53
-4-3طرح تحقیق ................................................................................................................................ 53
-5-3روش اجرا .....................................................................................................................................54
-6-3شرح جلسات ............................................................................................................................... 55
-7-3روش تحلیل دادهها ................................................................................................................... 57
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافتههای پژوهش
-4-1یافتههای پژوهش ....................................................................................................................... 60
-4-2یافتههای توصیفی....................................................................................................................... 60
-4-3یافتههای مربوط به فرضیههای پژوهش ................................................................................ 64
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
-5-1بحث و نتیجهگیری ....................................................................................................................72
-5-2پیشنهادهایی براساس یافتههای پژوهش ...............................................................................75
-5-2-1پیشنهادهای کاربردی ...........................................................................................................75
-5-2-2پیشنهادات پژوهش .............................................................................................................. 76
-5-3محدودیتهای پژوهش .............................................................................................................. 76
منابع و مآخذ
منابع فارسی ............................................................................................................................................78
منابع غیر فارسی.....................................................................................................................................85
پیوست ...................................................................................................................................................... 9